تحلیل فضایی – کالبدی بازار سنتی در شهرهای قدیمی ایران با استفاده از gis (مورد: بازار سنتی تبریز)

با تمام تغییرات فیزیکی، کالبدی، کارکردی به وجود آمده در روند تاریخی سکونتگاه‏های انسانی، تا به امروز شاید فضایی به اهمیت بازار در شهرها به دلیل نقش اقتصادی آن پا به وجود هستی نگذارده است. چنین فضایی بنا بر خصایص درونی، خواه ناخواه، تا همین اواخر مرکز ثقل افتصادی– اجتماعی- سیاسی و فرهنگی شهرهای کهن بوده است. به راستی باید اذعان نمود فضایی در بین کاربری‏های شهری این همه فراگیری را در ماهیت خود ندارند. در این رساله، محقق با مد نظر قرار دان اهداف کلی و جزئی، به نقش تعیین کنند? بازار سنتی شهر تبریز در اقتصاد شهر و منطقه از طریق شناسایی کاربری واحدهای تجاری پرداخته است. سپس با طراحی پرسشنامه‏ای، میزان رضایت‏مندی مشتریان بازار از این فضا مورد بررسی قرار گرفت و در این راستا حوز? نفوذ این فضای اقتصادی شناسایی شد. با نتایج به دست آمده از پرسش‏نامه مشخص گردید که یکی از مشکلات حاد موجود در اطراف بازار، کمبود واحدهای پارکینگ است که در این راستا، مکان‏های مناسب جهت احداث پارکینگ مشخص شدند. در نهایت جهت ساماندهی این فضای اقتصادی، برنامه‏ریزی راهبردی پیشنهاد گردید. روش پژوهش حاضر، توصیفی– تحلیلی، همبستگی، علی، تاریخی و ... است که از نتایج آن می‏توان در مطالعات کاربردی استفاده نمود. برای جمع‏آوری داده‏ها از روش مطالعات کتابخانه‏ای، مطالعات میدانی اعم از عکس برداری، فیلمبرداری، مراجعه به سازمان‏ها، طراحی پرسشنامه و پرسشگری از افراد استفاده شد. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل پرسشنامه، تجزیه و تحلیل واحدهای تجاری، مکان‏یابی پارکینگ و برنامه‏ریزی استراتژیک از نرم‏افزارهایarc gis, spss ،excel و expert choice استفاده گردید. از تکنیک‏های برنامه‏ریزی مانند: ahp، swot و boolean logic استفاده شد. هم‏چنین روش‏ها و تکنیک‏های مورد استفاده در spss عبارتند از: توزیع فراوانی، کای اسکوئر، آزمون‏های هم‏بستگی فی و کرامر، اسپیرمن و تحلیل رگرسیون چند متغیره. نتایج نشان می‏دهند که در مبحث واحدهای تجاری بازار، تعداد واحدهای تجاری برابر با 4613 مورد است که در حدود 25 درصد این تعداد را، کاربری فرش‏فروشی تشکیل می‏دهد، که این مورد نشان‏ می‏دهد که کاربری مذکور، اصلی‏ترین فعالیت موجود در بازار است. در رابطه با رضایت‏مندی مشتریان بازار سنتی تبریز، مشخص شد که علی رغم وجود مشکلات گوناگون در بازار، رضایت‏مندی نسبی با میانگین امتیاز 90/2 مشاهده شد. به علاوه از 20 شاخص مورد بررسی، در 11 مورد نارضایتی و در 9 مورد رضایت‏مندی مشاهده شد. سپس آزمون‏های مختلف همبستگی نشان داد که بین ویژگی‏های فردی شامل: جنس، سن، تحصیلات و تأهل با تعدادی از 20 شاخص مورد بررسی، روابط معنی‏دار برقرار است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که شاخص ترکیبی نسبت به ضرایب دیگر پژوهش با ضریب تأثیر 452/0 مهم‏ترین شاخص مورد استفاده در پژوهش است. نتایج حاصل از پرسشنامه نشان از نارضایتی اکثر مردم از عدم وجود پارکینگ‏های عمومی در محدوده بود، در نتیجه در فصل بعدی پژوهش، محقق به مکان‏یابی پارکینگ در محدوده پرداخت. بعد از انجام این مراحل، نهایتاً برنامه‏ریزی استراتژیکی برای بازار سنتی پیشنهاد شد که عوامل قوت و فرصت، توأماً بیشترین امتیاز را در بین عوامل دیگر به‏دست آوردند.